ترمز دیسکی یکی از نوآوری‌های مهم در دنیای دوچرخه‌سواری است. تنظیم ترمز دیسکی دوچرخه یک فرآیند مهم است که باید با دقت انجام شود تا ترمزها به درستی کار کنند و برای ایمنی شما هنگام رانندگی، عملکرد خوبی داشته باشند. ترمزهای دیسکی در آب و هوای مرطوب و بارانی، قدرت توقف باورنکردنی دارند. این نوع ترمزها هزینه تعمیر و نگهداری پایینی دارند و حتی می توانید از لاستیک های بزرگ و پهن هم در کنار این ترمزها استفاده کنید. این ترمزها مدت هاست که صنعت دوچرخه سازی را متحول کرده اند به گونه ای که می توانیم بر روی اکثر دوچرخه های کوهستان این نوع ترمزها را ببینیم. پس از آنجا که ترمزهای دیسکی اهمیت ویژه ای برای دوچرخه سواران دارد، پس توجه کردن و نگهداری از آن ها هم اهمیت بسیار بالایی دارد.
در این مطلب ما در مورد نکات ظریف ترمزهای دیسکی از ساده تا کمی پیچیده تر صحبت خواهیم کرد و حتی نکاتی را بازگو خواهیم کرد که تابحال جایی نشنیده اید. بسیاری از مواردی که گفته می شود در مورد ترمزهای هیدرولیک و مکانیکی صدق می کند اما همیشه اینطور نیست. پس همراه آیبایک باشید!
ترمز دیسکی دوچرخه از چند قسمت اصلی تشکیل شده است و به طور کلی از یک کالیپر (کالیپرهای دو بلوک)، دیسک ترمز، لوله‌ها و کابل‌ها و دسته ترمز تشکیل شده‌اند. در ادامه به بررسی هر یک از این قسمت‌ها میپردازیم:
1. کالیپر (Caliper):
کالیپر نقش مهمی در عملکرد ترمز دیسکی دوچرخه ایفا می‌کند. این قسمت اصلی ترمز در دو نوع یک بلوک و دو بلوک موجود است. در کالیپر یک بلوک، تنها یک بلوک فشار به دیسک وارد می‌کند، در حالی که در کالیپر دو بلوک، دو بلوک با فشار به دو طرف دیسک وارد می‌شوند تا ترمزی قوی‌تر و مؤثرتر ارائه دهند.
2. دیسک ترمز (Brake Disc):
دیسک ترمز، قرار داده شده در جلو و یا عقب دوچرخه است که توسط کالیپر فشرده می‌شود تا دوچرخه متوقف شود. دیسک‌های ترمز دوچرخه اغلب از فولاد یا آلومینیوم ساخته می‌شوند و دارای سوراخ‌ها برای خنک کردن بهتر و کاهش وزن هستند.
3. لوله‌ها و کابل‌ها (Hoses and Cables):
لوله‌ها و کابل‌ها برای انتقال نیروی ترمز از دسته ترمز به کالیپر استفاده می‌شوند. کابل‌ها معمولاً از فولاد یا فیبر نیروی کشی ساخته شده‌اند و لوله‌ها از مواد انعطاف‌پذیر مانند لاستیک یا پلاستیک مقاوم ساخته می‌شوند.
4. دسته ترمز (Brake Lever):
دسته ترمز بر روی دوچرخه نصب شده است و توسط راننده دسته‌دهی می‌شود. با فشار دادن دسته، نیرو به کابل ترمز انتقال داده می‌شود و این نیرو توسط کالیپر به دیسک ترمز منتقل می‌شود تا ترمز دوچرخه کار کند.
این ترکیب اجزاء به هم ترمز دیسکی دوچرخه را فراهم می‌کند. هنگامی که دسته ترمز فشرده می‌شود، نیرو به دیسک ترمز اعمال می‌شود و ایجاد اصطکاک بین دیسک و بلوک‌های کالیپر باعث توقف دوچرخه می‌شود. این سیستم ترمز عملکرد قوی و قابلیت تنظیم برای رانندگی بهتر و ایمنی فراهم می‌کند.
در ادامه به مراحل تنظیم ترمز دیسکی دوچرخه خواهیم پرداخت.
علائمی که نشان می دهد ترمزهای شما به تنظیم کردن احتیاج دارند
علائم بسیار زیادی وجود دارد که نشان می دهد ترمزهای شما نیاز به تنظیم دارند. تعدادی از این موارد رایج هستند و برخی دیگر کمتر مشاهده می شوند. اما تقریبا می توان علائمی که در ادامه بیان می کنیم را جزو رایج ترین موارد دسته بندی کرد.
اهرم ترمز خیلی شل
برخورد دیسک ها
اهرم ترمز بیش از حد سفت
صدای زوزه کشیدن ترمزها
قدرت توقف کم
چگونه نوع ترمزها را تشخیص دهیم؟
به کولیس (بخشی از ترمز که بر روی دیسک قرار می گیرد و لنت درون آن است) دوچرخه خود نگاه کنید. اگر کالیپرهای دوچرخه دارای کابل کوچکی باشند که به داخلشان می رود، ترمزهایتان مکانیکی هستند. اگر کولیس ها هیچ کابل متصلی نداشته باشند، هیدرولیک هستند. اگر هنوز مطمئن نیستید که نوع ترمز شما چیست، می توانید از دوچرخه تان عکس بگیرید و به یک فروشگاه دوچرخه مراجعه کنید تا شما را راهنمایی کنند.
کولیس شبیه جعبه کوچکی به طول حدود 7.6 سانتی متر است که دیسک را درون خود قرار می دهد. کولیس وسیله مکانیکی است که به دیسک فشار وارد می کند و سرعت دوچرخه شما را کاهش می دهد.
تنظیم ترمزهای دیسک هیدرولیک
مرحله اول: ابتدا 2 پیچ کناری کالیپر خود را باز کنید. اگر در حین دوچرخه سواری، صدای ساییده شدن ترمزهای دیسکی خود را بشنوید، نشانه سفت بودن بیش از حد ترمزها است. کولیس را بررسی کنید و هر دو پیچ شش گوش 0.32 سانتی متری را که کولیس را روی فریم نگه می دارند پیدا کنید. یک آچار آلن با اندازه مطابق پیچ ها بردارید و آن را نیم دور در خلاف جهت عقربه های ساعت بچرخانید. این کار باعث می شود تا ترمزها را به اندازه کافی شل شوند تا دیگر صدای برخورد نداشته باشند.
این امکان وجود دارد که ترمزهای دیسکی فقط روی یک چرخ خیلی سفت باشند. در این صورت نیازی به سفت کردن ترمز چرخ دیگر خود نخواهید داشت.
مرحله دوم: اهرم ترمز را 2 تا 3 بار فشار دهید تا کولیس روی دیسک متمرکز شود. بعد از اینکه 2 پیچ شش گوش را باز کردید، اهرم ترمز مربوط به چرخی را که در حال تنظیم آن هستید فشار دهید. اگر زمانی که کولیس را شل می‌کردید برخورد داشت، آن را دوباره روی دیسک تنظیم کنید. با آخرین فشار سعی کنید تا فشار را روی اهرم ترمز نگه دارید. اهرم ترمز سمت راست ترمز عقب را کنترل می کند و اهرم ترمز سمت چپ ترمز جلو را کنترل می کند.
مرحله سوم: قبل از رها کردن اهرم، پیچ ها را نیم دور ببندید. در حالی که اهرم ترمز مربوطه را نگه داشته اید، دوباره آچار آلن را در یکی از دو پیچ شش گوش قرار دهید. این بار آچار را نیم دور در جهت عقربه های ساعت بچرخانید تا کولیس دور روتور محکم شود. پیچ های شش گوش دوم را نیز سفت کنید.
اگر باید همزمان روی ترمزهای جلو و عقب کار کنید، از یکی از دوستانتان بخواهید که اهرم های ترمز را در حین کار روی کالیپرها ثابت و با فشار نگه دارد.
مرحله چهارم: چرخ را بچرخانید تا مطمئن شوید که صدای برخورد متوقف شده است. مطمئن شوید که چرخ بدون مانع کار می کند و می تواند آزادانه بچرخد. چرخ را محکم بچرخانید (در هر جهت) و به صدای آن گوش کنید. اگر ترمزهای دیسکی شما دیگر ساییده نمی شوند و برخوردی با هم ندارند، آنها را با موفقیت تنظیم کرده اید!
مرحله پنجم: اگر ترمزها همچنان ساییده می شوند، کولیس را با دست روی دیسک تراز کنید. اگر ترمزها به مالش ادامه دادند، پیچ ها را با یک چهارم دور باز کنید. از بالای کولیس به پایین نگاه کنید و به صورت چشمی آن ها را طوری تراز کنید که مستقیماً روی دیسک قرار گیرد. با پایین نگه داشتن اهرم ترمز، موقعیت کالیپر را طوری تنظیم کنید که کاملاً در مرکز قرار گیرد. سپس پیچ های شش گوش را یک چهارم دور ببندید.
نکات تنظیم کردن ترمزهای دیسکی دوچرخه
گام اول: بررسی وضعیت ترمزها
قبل از هر کاری، ترمزهای دیسکی دوچرخه‌تان را به دقت بررسی کنید. آیا دیسک‌ها کثیف یا خشک هستند؟ آیا پدال ترمز به درستی عمل می‌کند؟ اگر کثیف یا خشک هستند یا پدال ترمز خیلی نرم یا سفت است، اولین گام باید تمیز کردن و تنظیم کردن آنها باشد.
گام دوم: تنظیم فاصله بین دیسک و پدال‌ها
برای تنظیم فاصله بین دیسک و پدال‌ها، به ابزار مناسبی نیاز دارید. این فاصله باید به اندازه‌ای کوتاه باشد که پدال‌ها به درستی و بدون تاخیر عمل کنند. برای تنظیم این فاصله، از پیچ‌های مناسب در کالیپر ترمز استفاده کنید. این پیچ‌ها را به طور متناوب تنظیم کنید تا فاصله مطلوب بین دیسک و پدال‌ها را به دست آورید.
گام سوم: تنظیم فشار ترمز
حالا به مهم ترین بخش یعنی تنظیم فشار ترمز بپردازید.
*نکته: قبل از هر تنظیم، مطمئن شوید که دیسک تمیز و بدون خط و خش باشد.
- *ابتدا متوقف کنید*: دوچرخه را باید متوقف کنید و در سطح صاف و پایدار قرار دهید. همچنین، ترمز را با چند دستگریپ تا به ترمز دیسکی فشار دهید تا دیسک به جای خود در کالیپر قرار گیرد.
- *چرخ تنظیمی کالیپر*: در بسیاری از مدل‌ها، کالیپر دارای یک چرخ تنظیمی است که با استفاده از آن می‌توانید فاصله بین کالیپر و دیسک را تنظیم کنید. این چرخ را به طور تدریجی تا زمانی که دیسک به جای خود در کالیپر باشد و ترمز بدون سایش زیاد عمل کند، بچرخانید.
- *بررسی لوله‌ها و کابل‌ها*: اطمینان حاصل کنید که لوله‌ها و کابل‌ها بدون چرخش و کج شدن متصل شده‌اند و هیچ گونه خمیدگی یا خوردگی در آنها وجود ندارد. اگر خرابی‌ای وجود دارد، آنها را تعویض کنید.
- *بررسی پیستون‌ها*: اطمینان حاصل کنید که پیستون‌های کالیپر به درستی حرکت می‌کنند و در زمان فشردن ترمز به سمت دیسک حرکت می‌کنند.
- *تنظیم دیسک متوازن*: دیسک باید در وسط کالیپر قرار گیرد. برای انجام این کار، می‌توانید با دست یک سمت دیسک را در کالیپر تنظیم کنید و سپس دیگر سمت را تنظیم کنید.
گام چهارم: تست فشار ترمز عقب و جلو
بسیاری از دوچرخه‌ها دارای ترمزهای دیسکی عقب و جلو هستند. برای تنظیم فشار ترمزهای عقب و جلو به طور مجزا، از ترمزهای عقب و جلو استفاده کنید و مطابق با نیازهای خود تنظیمات را انجام دهید. هر دو ترمز باید به درستی عمل کنند تا ایمنی سواری شما تضمین شود.
گام پنجم: آزمایش ترمزها
پس از تنظیم ترمزها، حتماً باید آنها را تست کنید. بیشترین ترمز را انتخاب کرده و دوچرخه را با اهتمام ترمز دهید. ترمز باید بدون لرزش یا سر و صدای غیرعادی عمل کند. اگر هر گونه مشکلی وجود دارد، باید آن را تا اصلاح کردن به یک تعمیرکار ماهر بسپارید.
نکات پایانی
– همیشه در حین سواری ترمزها را به اندازه‌ای استفاده کنید که به شما اجازه توقف در وضعیت اضطراری دهد.
– ترمزهای دیسکی ممکن است به مرور زمان کمی کشش ایجاد کنند. بنابراین، به صورت دوره‌ای تنظیمات را بررسی کنید.
– هرگز از مایعات چربی و روغن‌های گریس برای پاشیدن به دیسک‌ها استفاده نکنید، زیرا این کار ممکن است عملکرد ترمز را تحت تأثیر قرار دهد.
در نهایت، توصیه می‌شود ترمزهای دیسکی دوچرخه‌تان را به طور دوره‌ای توسط یک تعمیرکار ماهر تعمیر و تنظیم کنید. این کار به افزایش عمر و ایمنی دوچرخه‌تان کمک می‌کند. به این ترتیب، می‌توانید از تجربه سواری بهتری لذت ببرید و از نگرانی‌های مرتبط با ترمزها کاسته و به ایمنی بیشتری دست یابید.
