همه چیز درباره‌ی دنده دوچرخه!

دنده دوچرخه، کارایی، اهمیت و انواع آن

از کودک گرفته، تا نوجوان، جوان، میانسال و مسن، ممکن است به­ دلایل متفاوتی دوچرخه سواری ­کنند. برخی افراد به دلیل سلامتی و ورزش از دوچرخه استفاده می­کنند. فرد دیگری به دلایل زیست‌محیطی و خودداری از تولید آلودگی از دوچرخه استفاده می‌کند. برخی ممکن است به دلیل صرفه‌ی مالی آن در مقایسه با وسیله‌ نقلیه‌ی شخصی، از دوچرخه استفاده کند. مهم نیست که دلیل استفاده شما از دوچرخه چه باشد؛ برای استفاده‌ی صحیح از آن، آشنایی با اجزای مختلف آن، مانند دنده دوچرخه، ضروری است.

در این مقاله سعی داریم که به معرفی انواع دنده دوچرخه، اهمیت و کارایی آن‌ها بپردازیم.

در ابتدا قصد داریم شمارا با تک تک قطعات دوچرخه اشنا کنیم و سپس به دنده بپردازیم. دوچرخه­‌ها در طی سال‌ها تغییرات و قطعات زیادی را به خود دیده‌اند. قطعاتشان نیز با توجه به شرکت سازنده‌ی آن‌ها متفاوت است. دوچرخه‌ها با توجه به اهدافی و کارایی خود ممکن است قطعات مختلفی داشته باشند. با این حال، معمولا دارای قطعاتی مشابه‌اند.

 

اجزای معمول بدنه دوچرخه‌

چرخ: اصولا دوچرخه‌ها دارای دو چرخ در جلو و پشت هستند که حرکت توسط آن­ها انجام می­شود.

تایر/ لاستیک: تایر و یا همان لاستیک به قسمت لاستیکی گرد عاج دار دوچرخه گفته می­شود. تایرها به طوقه‌ی آلومینیومی دوچرخه متصل‌اند.

فریم: فریم یا بدنه از میله‌های آهنی و یا آلومینیومی ساخته شده­ است و مجموع نگه داشتن اجزای دوچرخه را بر عهده دارد.

گریپ دسته: گریپ دسته دوچرخه یک پلاستیک لوله­ای مانند است که دو طرف فرمان قرار میگیرند و هنگام سواری، دست ها بر روی گریپ قرار میگیرند.

فرمان: فرمان قسمت جلویی دوچرخه است و کنترل جهت حرکت را بر عهده دارد.

کرپی فرمان: کرپی بین دو­شاخ و فرمان قرار میگیرد و دو نوع قابل تنظیم و نوع ثابت دارد. کرپی فرمان قابلیت کوتاه و یا بلند شدن دارد تا دوچرخه سوار بتواند آن را به صورتی که راحت است، تنظیم کند.

زین / صندلی: زین یا همان صندلی یک قسمت مثلثی شکل در میان بدنه دوچرخه است و محل نشستن دوچرخه‌سوار است.

پایه زین: پایه زین یک لوله آهنی و یا آلومینیومی است که زیر زین قرار دارد و به بدنه دوچرخه متصل است. پایه زین قابلیت کوتاه و یا بلند شدن دارد تا دوچرخه سوار بتواند آن را به صورتی که راحت است، تنظیم کند.

دو­شاخ: دوشاخ دوچرخه یک میله دو سر آهنی و یا آلومینیومی است که از زیر فرمان ادامه یافته و به چرخ جلویی دوچرخه وصل می­شود.

رکاب: رکاب قسمت مربعی شکل در دو طرف دوچرخه است و با میله­‌ای به بدنه دوچرخه وصل است. دوچرخه سوار با قرار دادن پای خود بر روی این قسمت و پدال زدن، دوچرخه را به حرکت در می­اورد.

 

شاید بدردتان خورد! : نوع دوچرخه شما در موردتان چه می‌گوید؟

 

قسمت‌های تکنیکی و پیچیده‌تر دوچرخه

دسته دنده / شیفتر: دنده و یا همان شیفتر برروی فرمان و نزدیک ترمز قرار دارد و کار آن تنظیم دنده دوچرخه است.

طبق عوض کن: طبق عوض‌کن در کنار طبق قامه قرار دارد و دارای یک فنر است و تعویض قسمت جلویی دنده دوچرخه را بر عهده دارد.

زنجیر: زنجیر به دور قسمت دایره‌ای شکل طبق قامه پیچیده می‌شود، و وقتی‌که دوچرخه سوار پدال می‌زند؛ فشار وارد شده به زنجیر و چرخش طبق قامه باعث حرکت دوچرخه می‌شود.

شانژمان: شانژمان در قسمت عقب دوچرخه بوده و تعویض قسمت پشتی دنده‌ دوچرخه را عهده‌دار است.

خودرو / چرخ دنده: خودرو و یا همان چرخ دنده فلزی دایره‌ای است که به چرخ پشتی دوچرخه وصل است و زنجیر زین به دور این قسمت و طبق قامه پیچیده می‌شود.

توپی: توپی‌ها به وسط و دو طرف چرخ­ها وصل می­شوند و چرخ‌ها بر آن‌ها سوار می‌شوند.

ترمز دیسکی: ترمز دیسکی در چرخ دوچرخه وجود دارد و کار آن بازداشتن دوچرخه از حرکت است. ترمزهای دیسکی با سیمی آلومینیومی یا به‌صورت هیدرولیک به دسته‌ی ترمز متصل‌اند.

طبق قامه: طبق قامه میله­ای است که پدال را به بدنه وصل میکند و دارای یک قسمت فلزی دایره­ای است که زین دوچرخه به دور آن حرکت می­کند.

توجه داشته باشید که پس از خرید دوچرخه، میتوانید به صورت دلخواه تمام قطعات آن را خودتان، با آگاهی از نکات آن، تعویض کنید.

 

دنده دوچرخه

حال با اطلاع از جرئیات دوچرخه، می‌توانیم درک بهتری از دنده دوچرخه و نحوه کارکرد آن داشته باشیم. با پیدایش کارخانه های جدید، امروزه نوع، مدل، و طرح های متفاوتی از دوچرخه و اجزای آن در بازار پیدا می­شود. یک موضوع که هنگام خرید دوچرخه ذهن خریدار را به خود مشغول می­کند؛ نوع دنده آن است. به‌طور کلی، وجود دنده در دوچرخه به دلیل استفاده راحت ­تر و لذت­ بخش‌تر از دوچرخه در مسیر­های متفاوت است. شما می­توانید با تغییر دنده دوچرخه در مسیر­های ناهموار مانند جنگل و کوهستان، و یا سطح شیب دار مانند جاده­های کوهی، دوچرخه سواری را برای خود آسان کرده و لذت ببرید.

دنده دوچرخه عموما برای تغییر سرعت آن نیز استفاده می­شود. به طور کلی ما تعداد دنده‌­های 1، 3، 18، 24، 28 را در اختیار داریم. همین­طور قابل توجه است که امروزه حتی تعداد دنده‌­های بیشتری نیز در دوچرخه‌ها یافت می‌شوند.

تغییر دنده دوچرخه

هنگامی که دنده را تعویض می­کنیم؛ زنجیر دوچرخه بر روی خودرو و یا همان چرخ دنده­ با اندازه متفاوت (بزرگ­تر یا کوچک­تر) قرار می­گیرد. این کار توسط دسته دنده و یا همان شیفتر که بر روی فرمان دوچرخه قرار دارد؛ انجام می­شود. هنگامی که دنده را با استفاده از دسته دنده تغییر می‌دهید، در کشیدگی سیم دنده، که به شانزمان یا طبق عوض‌کن متصل است، تغییر ایجاد می‌شود. این تغییر در کشیدگی، منجر به ایجاد تغییر در زاویه‌ی شانژمان یا طبق عوض‌کن نیز خواهد شد. با ایجاد زاویه‌ای جدید، زنجیر بر روی دنده‌ای متفاوت قرار خواهد گرفت. تغییر دنده دوچرخه دو اصطلاح دارد که بسیار رایج است و مردم هنگام صحبت درباره دنده، از ان استفاده می­کنند:

• Up shifting
• Down shifting

Up shifting  به معنای رفتن به دنده بالا­تر و down shifting به معنای رفتن به دنده پایین­‌تر می­باشد. به طور کلی طبق قامه دوچرخه دارای 2 الی 3 دنده می­باشد؛ و اگر دوچرخه شما دارای دنده‌­های بیشتری باشد؛ بقیه دنده­‌ها بر روی خودرو و یا همان چرخ دنده دوچرخه قرار میگیرند. به عنوان مثال دوچرخه شما دارای 30 دنده و سرعت متفاوت است. در این حالت، 3 دنده بر روی طبق قامه قرار دارد و توسط شیفتر و یا همان دسته‌دنده که بر روی قسمت چپ فرمان دوچرخه قرار دارد تغییر می­کند. بقیه دنده‌ها بر روی خودرو و یا همان چرخ دنده قرار می‌گیرد و توسط دسته دنده­‌ای که قسمت راست فرمان قرار دارد تغییر می‌کنند. پس دوچرخه 30 دنده ما، دارای 3 دنده بر روی طبق قامه که هر کدام دارای 10 سرعت متفاوت که دنده هایش بر روی خودرو قرار دارند، اداره می­شود. به‌صورت ساده، یعنی هر دنده جلویی توسط 10 دنده پشتی، 30 سرعت متفاوت را در دسترس دوچرخه سوار قرار می­دهد. به عبارتی دیگر (30 = 3 * 10) .

 

هماهنگی دنده‌ها در دوچرخه

از نکات مهمی که باید هنگام تعویض دنده در دوچرخه در نظر گرفت، هماهنگی دنده‌های جلویی و پشتی است. برای مثال، استفاده‌ی همزمان از سبک‌ترین دنده در جلو و سنگین ترین دنده در عقب موجب ایجاد زاویه‌ی قابل توجهی در زنجیر شده و به دنده دوچرخه فشار وارد می‌کند. برای کارایی بیشتر و افزایش طول عمر دنده دوچرخه، بهتر است تا هماهنگی بیشتری در این دو دنده ایجاد شود. تنظیم هر دو دنده در دنده‌های میانی، می‌تواند جایگزینی برای مثال قبلی باشد. این ترکیب، همانند ترکیب دنده‌ی سبک و سنگین، سرعت و قدرت متوسطی به دوچرخه می‌بخشد، با این تفاوت که فشاری بر دنده‌ها وارد نمی‌کند.

 

بهتر است بخوانید: جاینت، بزرگترین تولید کننده ی دوچرخه در جهان!

 

استفاده از دنده دوچرخه در شیب

همان طور که در بالا خواندید دنده قسمت طبق قامه بر روی قسمت چپ فرمان و دسته‌دنده خودرو بر روی قسمت راست فرمان دوچرخه قرار دارد. حال نیاز است که بدانید هر دنده چه سرعتی را برای شما فراهم می­کند.

هر چه دنده دوچرخه بالا­تر باشد پدال زدن سخت تر می­شود و سرعت شما نیز بیشتر می­شود و هر چه دنده پایین­تر باشد حرکت اسان می­شود و انرژی کم­تری برای پدال زدن نیاز است. با این حال، سرعت شما کمی پایین می­آید و برای سرعت بیشتر با دنده پایین نیاز است که بیشتر پدال بزنید. به این روش، هنگام استفاده از دوچرخه در مکان و یا شرایط متفاوت، می‌توانید به خوبی از کارایی و امکانات ان استفاده کنید.

به عنوان مثال میخواهید با گروهی از دوستان تا بالای کوه دوچرخه سواری کنید. از کدام دنده استفاده می­کنید؟ دنده پایین­تر یا دنده بالا­تر؟ در مناطق شیب دار و در مناطق سربالایی از دنده پایین­تر استفاده می­کنیم تا راحت­تر بتوانیم به سمت بالا حرکت کنیم و دیگر نیاز نباشد انرژی زیادی، بیهوده برای بالا رفتن صرف کنیم.

همچنین برای مکان­ها و مناطق مسطح و هموار باید دنده را حدود وسط قرار دهیم؛ نه خیلی بالا و نه خیلی پایین. زیرا اگر خیلی بالا باشد تنها نیروی اضافی برای حرکت پدال صرف می­شود و اگر خیلی پایین باشد هم نیروی اضافی برای بیشتر پدال زدن صرف می­شود.

در پایان، در مکان­ها و یا مناطق سراشیبی و رو به پایین استفاده کنید تا اصطکاک لازم برای افزایش سرعت ایجاد شود.

حال که با دنده دوچرخه و دیگر اجزای آن آشنا شده‌­اید به راحتی می­توانید در خرید دوچرخه خود دقت کنید و اگر دوچرخه دارید بتوانید بهترین استفاده را بکنید.